Wat is zelfcompassie eigenlijk?
Zelfcompassie is niet hetzelfde als zelfvertrouwen of zelfverzekerd zijn. En het is ook geen zelfmedelijden. Deze begrippen gaan namelijk allemaal over hoe je over jezelf denkt. Zelfcompassie gaat echter over hoe je jezelf behandelt.
Kristin Neff, psychologie professor aan de Universiteit van Texas, stelt dat zelfcompassie betekent dat je jezelf op precies dezelfde manier behandelt zoals je dat ook zou doen bij iemand die je dierbaar is als deze persoon een fout maakt of iets doms heeft gedaan.
Zelfcompassie betekent dat je accepteert dat jij ook maar een mens bent en dat je fouten maakt. Het betekent ook dat je jezelf niet afkraakt of op de kop blijft geven vanwege je menselijkheid.
Kristin Neff was de eerste die onderzocht heeft uit welke componenten zelfcompassie precies bestaat en samen met Chris Germer, klinisch psycholoog en lecturer on psychiatry (part-time) at Harvard Medical School, concrete oefeningen en meditaties heeft ontwikkeld om zelfcompassie vaardigheden te leren.
De basisvaardigheden van zelfcompassie bestaan uit net zo vriendelijk en zorgzaam zijn voor jezelf als je bent voor een dierbare, erkennen dat je menselijk bent en dus niet perfect, en je niet helemaal laten meeslepen door zelfkritische gedachten en gevoelens en de idee dat je niet goed genoeg bent omdat je niet perfect bent.
Zelfcompassie bestaat dus uit drie componenten. Hieronder meer uitleg over ieder component:
Vriendelijkheid
Dit betekent dat je vriendelijk bent voor jezelf in plaats van zelfkritisch, als de dingen niet gaan zoals je dat graag had gezien. Het betekent dat je erkent dat niemand perfect is. Echt niemand lijdt een perfect leven. Het is maar hoe je omgaat met je imperfecties. Geef je jezelf op je kop omdat je, net als ieder mens, weleens de mist in gaat? Neem je het erg persoonlijk als je een fout maakt of als iemand onaardig tegen je is? Heb je dan het idee dat jij niet OK bent? Dan is je innerlijke criticus actief. En zul je meer lijden onder dat wat gebeurt dan nodig.
Je lijdt dan namelijk niet alleen omdat dat wat niet gaat zoals je graag had gewild al vervelend genoeg is maar je lijdt nog extra omdat je jezelf daarvoor op de kop geeft. Als een goede vriend of vriendin een fout maakt, foeter je hem dan uit? Vertel je hem dan dat hij niets waard is als hij zulke fouten maakt? Meest waarschijnlijk is dat je naar hem of haar begripvol, steunend en bemoedigend bent. Zelfcompassie betekent dat je net zo begripvol, steunend en bemoedigend naar jezelf bent.
Omarm je menselijkheid (common humanity)
Ondanks het feit dat wij heus wel begrijpen dat wij mensen niet perfect zijn lijkt dit begrip vaak te stoppen op het moment dat we naar onszelf en ons eigen leven kijken. Als we verkeerde keuzes hebben gemaakt, domme dingen hebben gedaan, fouten hebben gemaakt dan hebben we de neiging om onszelf dit kwalijk te nemen. Als we ons ongelukkig, somber of angstig voelen dan hebben we het idee dat we iets niet goed doen. We vervallen makkelijk in zelfverwijten. Alsof wij alles in de hand hebben.
Het is echter een onderdeel van ons menselijk bestaan dat wij verkeerde keuzes maken, domme dingen doen, fouten maken en ons soms ongelukkig, somber of angstig voelen. Dat hoort erbij. Wij denken al snel dat wij de enige zijn. We voelen ons vaak heel alleen in onze ongelukkigheid. Terwijl dit nu juist iets is wat we delen met de rest van de mensheid.
Erkennen dat imperfecties een onderdeel zijn van ons menselijk bestaan is bevrijdend. Het betekent niet dat we niet meer hoeven te streven naar ons leven zo goed mogelijk te leiden. Het betekent dat wij niet slecht zijn omdat we slechte ervaringen hebben. Het maakt ons menselijk. En het helpt te weten dat wat het is ook is wat je ervaart, voelt en denkt, er altijd mensen zijn die precies hetzelfde ervaren, voelen en denken. Die hetzelfde hebben meegemaakt. Door dit te realiseren kunnen we ons meer verbonden voelen met anderen juist vanwege onze imperfecties. En dat maakt de weg vrij om te groeien en te leren van onze ervaringen. Zelfverwijt blokkeert groei.
Mindfulness
Mindfulness betekent opmerkzaam zijn van je eigen ervaringen zoals die zich aandienen. Het betekent in die zin ook dat je bereid bent ook de onprettige ervaringen te erkennen. Dat is voor de meeste mensen erg lastig. Wij willen het liefst onprettige gevoelens, pijn en ongemak vermijden. We willen het liefst problemen en moeilijkheden gelijk oplossen. Maar als we onze eigen ervaring niet onder ogen willen zien dan vinden we nooit de juiste oplossing!
Mindfulness is dus altijd gekoppeld aan actie. Na het opmerken en toelaten van dat wat er is komt de vraag: wat is het dat ik nu moet doen nu ik deze ervaring heb? En soms is het antwoord dan: vriendelijk en zorgzaam zijn voor mezelf omdat dit pijnlijk of moeilijk is. Omdat niet alles zomaar op te lossen is.
Mindfulness zorgt er ook voor dat je de innerlijke criticus leert herkennen. Je bewust worden van je eigen innerlijke voetbalcommentator die een stroom van oordelen, eisen en kritiek over je uitstort. Vaak is de innerlijke criticus zo eigen geworden dat het behoorlijk lastig is om deze te herkennen. Maar pas als we onze innerlijke criticus kunnen opmerken kunnen we er een compassievolle stem tegenover zetten.
Test je zelfcompassie
Wil jij weten hoe vriendelijk jij bent voor je zelf? Test HIER je zelfcompassie! Let op: deze test is Engelstalig.