Wat maakt dat je makkelijker uitreikt naar een ander dan naar jezelf? Uit onderzoek blijkt dat we zorgzamer zijn voor anderen. Hoe komt het dat we zo weinig aandacht schenken aan zelfzorg? En welke misvattingen over zelfcompassie en selfcare mogen we vergeten?

Als de zelfzorg ontbreekt

Herken jij dit? Je hebt het druk en de dagen lijken te kort. Je hebt het gevoel dat je nog 100 dingen moet doen. Je wordt opgeslokt door een volle to-do-lijst. Daar staan ook leuke dingen op, maar zelfs de leuke dingen voelen soms als te veel.

Als je je hier ook maar enigszins in herkent, weet dan: jij bent niet alleen. Veel mensen ervaren precies hetzelfde, ook als je eigenlijk een heel leuk leven hebt. Met een drukke baan, een gezinsleven, sociale contacten en veel te doen in te weinig tijd is het niet raar dat je moe bent en jezelf gespannen voelt.

Zelfzorg is geen onzin, blijkt uit onderzoek

Zelfzorg staat misschien niet hoog op je to-do-lijst, maar je hebt wel af en toe tijd nodig om op te laden en voor jezelf te zorgen, zodat je weer ruimte hebt voor anderen. Ook als die anderen je meest dierbaren zijn.

Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen vriendelijker en zorgzamer zijn voor een ander dan voor zichzelf. Wat maakt het zo lastig om goed voor jezelf te zorgen en compassie voor jezelf te hebben? Het is belangrijk om de volgende misvattingen los te laten, juist als je de kriebels krijgt van het woord zelfcompassie of selfcare.

Zelfcompassie is hetzelfde als zelfmedelijden

Zelfcompassie betekent niet dat je jezelf zielig vindt, het voorkomt juist dat je in de val van zelfmedelijden valt. Het helpt je om moeilijke situaties en gevoelens te (h)erkennen en te bepalen hoe je het best met die situaties kunt omgaan. Het geeft je steun om te doen wat nodig is. Zelfmedelijden is juist het tegenovergestelde.

Zelfcompassie is zwak

Wat heb je aan zelfzorg en compassie in een moeilijke situatie? Juist dan moet je je tanden op elkaar zetten en doorbijten, toch? Dat is wat we vaak al jong leren. Zelfs als het gaat over ziektes gebruiken we termen als vechten en overwinnen.

Deze vechtersmentaliteit helpt misschien in de boksring, maar in het leven hebben we meer aan liefde en steun om veerkrachtig te blijven. Voor jezelf zorgen en compassie voor jezelf hebben geeft je juist de kracht om door te zetten als de dingen tegenzitten.

Onderzoek toont aan dat zelfcompassie een van de krachtigste bronnen is voor veerkracht. Bovendien is het op de lange termijn niet goed voor je (mentale) gezondheid om alsmaar je tanden op elkaar te zetten en door te bijten.

Zelfcompassie is gemakzuchtig

‘Als ik vriendelijk en zorgzaam ben voor mezelf kom ik niet meer van de bank af. Dan doe ik niet meer mijn best om goed te presteren. Dan verbeter ik mezelf niet meer.’ Je hebt doorgaans al gauw het idee dat je jezelf moet motiveren met harde hand, want anders word je maar gemakzuchtig.

Toch werkt zo’n harde, kritische stem eerder ondermijnend dan motiverend. De stem trapt je misschien wel van de bank af en zorgt dat je die belangrijke presentatie gaat voorbereiden, maar je wordt gedreven door angst.

Je innerlijke criticus komt voort uit je angsten: de angst om niet goed genoeg te zijn, er niet bij te horen, kwetsbaar te zijn en anders te zijn dan anderen.

Dat maakt het veel effectiever om begripvol en bemoedigend naar jezelf te zijn. Dat motiveert je om het beste in jezelf naar boven te halen. Niet gedreven door angst, maar gedreven door zelfrespect.

Wat valt onder goed voor jezelf zorgen?

Psycholoog Kristin Neff heeft veel onderzoek naar compassie gedaan. Onderstaande TED Talk over het verschil tussen zelfvertrouwen en zelfcompassie is de moeite waard om te kijken:

Hoe leer je voor jezelf te zorgen?

Je kunt met verschillende oefeningen thuis aan de slag om meer zelfcompassie te ontwikkelen. Deze 5 stappen vormen een goed begin van meer zelfzorg:

1. Herken je kritische stem: Merk op hoe je tegen jezelf praat. Elke keer als je zelfkritisch bent, stop dan even en focus op je adem. Kijk eens of je net zo vriendelijk en zorgzaam kunt zijn naar jezelf als je op dat moment naar een vriend zou zijn.
2. Erken je gevoelens: Moeilijke momenten horen bij het leven. Erken op die momenten je gevoelens, neem het niet persoonlijk en wees alert op zelfkritiek. Juist nu wil je zorgzaam voor jezelf zijn.
3. Neem mindful pauzes: Alsmaar doorgaan verhoogt je stressniveau en maakt je minder bewust van je innerlijke criticus. Geef je brein geregeld even pauze door niet(s) te doen.
4. Geef aandacht aan je lijf: Merk geregeld even op hoe je lichaam voelt. Wat heeft het nu bijvoorbeeld nodig? Misschien heb je wel behoefte om even op te staan en je benen te strekken, door de kamer te dansen of even een luchtje te scheppen.
5. Wees dankbaar: Sta stil bij de dingen die jij goed hebt gedaan. Waar ben je tevreden over? Voor welke kwaliteit van jezelf ben je dankbaar? Het klinkt misschien cliché, maar wetenschappelijk onderzoek onderstreept de positieve effecten van simpelweg dankbaar zijn.

Volg een zelfcompassie-training

In een Mindful Self-Compassion training leer je de wetenschappelijk onderbouwde basisprincipes en praktische tools uit de zelfcompassie om ontspannen en met meer gemak te werken en leven. Je motiveert jezelf vanuit zorgzaamheid en bereikt daardoor meer. Er is een 4-weekse training of een 4-daagse training.

Wil jij weten hoe vriendelijk jij bent voor je zelf? Doe de door Neff ontwikkelde zelfcompassie-test.

Beeld: Alp Yıldızlar via Pexels