Boeddha vertelde het al. Op het pad van meditatie bevinden zich vele hindernissen. Ook al merk je de voordelen van mindfulness snel in je dagelijks leven op, toch kan het lastig zijn om het mediteren vol te houden. Hoe ga je om met opkomende twijfels en rusteloosheid?
Mindfulness is oncomfortabel
Wij mensen vinden het lastig om dingen te doen als ze niet direct prettig zijn. En laten we wel wezen, een avond op de bank met een goed boek of goede film, of een gezellige avond eten met vrienden, is al snel gezelliger dan in je kamer een meditatie doen.
En ja, we wéten wel dat het goed voor ons is, dat heeft wetenschappelijk onderzoek inmiddels wel bevestigd. Het ene na het andere onderzoek meldt de voordelen van mindfulness.
Wat houdt je tegen om mindfulness te beoefenen?
Tussen weten dat iets goed voor je is en het daadwerkelijk doen, ligt een ruimte. In die ruimte komen we vaak hindernissen tegen. Het is goed om deze hindernissen te kennen. Als we ze (her)kennen kunnen we er beter mee omgaan.
In de boeddhistische traditie beschrijft men vijf hindernissen binnen mindfulness:
- Twijfel
- Rusteloosheid
- Slaperigheid
- Irritatie
- Verlangen
Hoe ga je met deze hindernissen om?
Hindernis 1: Twijfel
Twijfel is een sterke hindernis. Het heeft de eigenschap je te verlammen en niets te doen. Twijfel heeft vele gezichten zoals: ’Werkt meditatie eigenlijk wel? Ik zit hier maar en het enige wat er gebeurt is dat mijn knieën pijn doen en dat ik onrustig ben’.
Of: ‘Mediteren is te moeilijk.’ Of ‘Mediteren is niets voor mij.’ Of ‘Mediteren is op zich goed alleen niet nu, nu lukt het me niet, kan ik het niet, heb ik geen tijd, enzovoort.’
Het maakt niet uit waarover je twijfelt, als je twijfelt loop je vast.
Wat doe je tegen twijfels?
Neem de tijd om de twijfel te aanschouwen. Wat zegt die innerlijke stem precies? En met welke gevoelens gaat dit gepaard? Als je tijd neemt om naar de twijfel te luisteren, merk je dat er vaak gevoelens van angst en verzet meekomen.
De tijd nemen om naar de twijfel te kijken, maakt het een onderwerp van meditatie. Twijfel bestaat uit een reeks van gedachten en bijbehorende gevoelens. Herinner jezelf eraan dat gedachten geen feiten zijn (zelfs niet de gedachten die pretenderen wel feiten te zijn) en benoem de gedachten als twijfel.
Blijf dit herhalen, zodat je niet wordt meegesleurd in je gedachten. Wees vriendelijk voor je gedachten en gevoelens. Zijn de gevoelens overweldigend? Het helpt om je hand op die plek te leggen; een zachte aanraking werkt troostend.
Twijfel is juist een mooi meditatieobject. Het helpt je de onrustige geest te aanschouwen en de automatische piloot te doorbreken. Zo kun je al twijfelend toch mediteren. Het gaat niet om dat wat je denkt, maar dat je opmerkt dat je denkt.
Hindernis 2: Rusteloosheid
Rusteloosheid kan je lichaam en geest sterk beïnvloeden. Stil zitten lijkt dan onmogelijke taak. Je staat bijna altijd in de doe-modus, maar rusteloosheid kan de doe-modus niet ’oplossen’. Als je gaat zitten om te mediteren lijkt de rusteloosheid toe te nemen. Vaak kun je je lichaam letterlijk niet stil houden en voel je je ongeduldig en gespannen.
Ook je geest is rusteloos. Gedachten springen van de hak op de tak of cirkelen in een kringetje. Als je een tijdje zit, kun je verstrikt raken in die rusteloosheid en het gevoel hebben het niet langer te kunnen verdragen.
Stoppen met mediteren zorgt misschien voor wat opluchting, maar het gevoel van rusteloosheid gaat er niet van weg.
Wat doe je tegen rusteloosheid?
Rusteloosheid en verveling zijn net als alle andere sensaties niet meer dan dat. Rusteloosheid bestaat uit gedachten, gevoelens en fysieke sensaties. Deze vriendelijk opmerken en ze waarnemen voor precies dat wat ze zijn is de eerste stap.
Rusteloosheid is tijdelijk, het komt en gaat. Het zegt niets over jou of over wie je bent. We hebben er allemaal weleens mee te maken. Benoem het en neem het waar, zonder oordeel of afkeuring. Zo maak je het niet groter dan het is.
Ook hier kan het helpen om je hand op die plek in je lichaam te leggen waar je de rusteloosheid voelt. Spreek jezelf vriendelijk toe: ‘het is niet fijn om je rusteloos te voelen, maar het ligt niet aan jou.’
Wees net zo vriendelijk en bemoedigend voor jezelf als je voor een ander bent. Vriendelijkheid en mededogen zijn het beste tegengif tegen rusteloosheid. Het gaat er misschien niet van weg, maar het maakt het minder groots en meeslepend.
Verder lezen: Mindfulness volhouden: zo ga je om met slaperigheid
Beeld: Dajana Reçi via Pexels
