Basis opleiding mindfulness trainer

Volg de basis opleiding mindfulness trainer en je krijgt in acht lesdagen de vaardigheden van het trainerschap onder de knie. Als je de vervolgopleiding hierop laat aansluiten, kun je in één jaar volledig opgeleid zijn tot mindfulness trainer MBSR/MBCT. 

Deze opleiding is ook geschikt voor professionals die mindfulness in hun activiteiten willen integreren. 

Basisopleiding mindfulness
trainer

Volg de basisopleiding mindfulnesstrainer en je krijgt in zeven lesdagen de vaardigheden van het trainerschap onder de knie. 

Inhoud basis opleiding mindfulness trainer

Mindfulness ­trainingen hebben een stevige plaats verworven op veel terreinen: persoonlijke ontwikkeling, werk, gezondheidszorg, opvoeding, leiderschap. In deze korte, gedegen opleiding leer je de basisvaardigheden van een mindfulness ­trainer.

“Je leert snel een aantal tools en om deze aan te bieden als trainer.”

Wat leer je als mindfulness trainer?

In deze basis opleiding mindfulness trainer leer je:

Resultaat van de basis trainersopleiding

Na het afronden van dit opleidingsdeel heb je kennis van en geoefend met de basisvaardigheden van het mindfulness trainerschap: begeleiden van oefeningen, enquiry en educatie. 

Daarnaast heb je je verder ontwikkeld in de verpersoonlijking van mindfulness (embodiment). Je begrijpt structuur en werkzame ingrediënten van MBSR en andere MBI’s. Je kunt zelfstandig werken met elementen uit de training in een eigen praktijk.

En: wat ook je persoonlijke ervaringsniveau: opleiding maakt een verschil. Onderzoek wijst uit dat er significant betere uitkomsten en significant hogere tevredenheidsscores zijn voor MBSR cursisten die onderricht zijn door een docent.

Aansluiting op de vervolgopleiding

De basis opleiding biedt toegang tot de vervolgopleiding tot mindfulness trainer en vormt samen hiermee een complete vorming tot mindfulness­ trainer. Voor de vervolgopleiding geldt wel een aparte aanmeldings- en intakeprocedure.

Programma Basis opleiding Mindfulness trainer

“Ik heb dieper inzicht gekregen in mindfulness. Mindfulness zit in mijn hoofd, mijn lijf en in mijn hart. ik wil nu die principes ook overdragen aan anderen.”

Leren door te doen

Leren door te doen, is het motto van de basis opleiding mindfulness trainer. Dit vind je terug in de opbouw van het curriculum. De opleiding start met het begeleiden van oefeningen, de dialoog met de groep (enquiry), het werken met educatieve thema’s. Ondertussen worden structuur en elementen van de MBSR/MBCT doorgewerkt.

Tijdsinvestering

Looptijd: twee tot vier maanden,
Studiebelasting: 52 contacturen, 36 studie-uren

Accreditatie

Deze basis opleiding mindfulness trainer is geaccrediteerd door beide beroepsverenigingen voor mindfulness­ trainers: VMBN en VVM. (De VMBN stelt nog wel aanvullende eisen, zoals het volgen van een retraite).

Daarnaast is de opleiding geaccrediteerd door de verenigingen van de volgende beroepen: maatschappelijk werkers, sociaal agogen en ggz-agogen, cdeskundigheidsbevordering client ondersteuners en sociaal werkers. Zie ook veelgestelde vragen.

Cursusmateriaal

Vanuit de trainersopleiding wordt een digitale cursusmap en audiobestanden aangeboden. Zelf dien je het volgende aan te schaffen:

Alle informatie als PDF downloaden

Alle informatie over deze opleiding is ook beschikbaar als PDF

Voor wie is de basis opleiding geschikt?

De basis opleiding staat open voor iedereen die mindfulness­ trainer wil worden en aan de volgende voorwaarden voldoet:

“Ik heb ontdekt hoe rijk de mindfulness­training is als ontwikkelingstraject. Een rijkheid die ik wel aanvoelde maar niet helder doorzag. Deze trainersopleiding heeft hierin inzicht gebracht.”

De stappen na aanmelding

Je ontvangt direct een mail ter bevestiging van ontvangst van je aanmelding. Daarna wordt deze beoordeeld en volgt eventueel intakegesprek of verzoek tot nadere informatie. 

Dan volgt inschrijving. Je ontvangt hierover een mail, die tevens bevat: algemene voorwaarden, verdere informatie en factuur. Met betaling geef je te kennen akkoord te zijn met de voorwaarden en is je deelname definitief. 

Zie voor meer informatie de algemene voorwaarden basis opleiding mindfulness trainer . 

Let op: voor de vervolgopleiding dien je je apart aan te melden, zie vervolgopleiding mindfulness trainer.

Praktische informatie basis opleiding mindfulness trainer

Trainingslocatie

De Nieuwe Yogaschool

Laurierstraat 109
1016 PL Amsterdam

Investering basis mindfulness opleiding

€ 1.295,- vrijgesteld van BTW
(hierbij is alles inbegrepen, behalve de studieboeken)

Speciale edities: 'In 2 weken

 In de zomer geven we ook een intensieve basisopleiding  ‘In 2 weken’.  Daarin doorloopt je de volledige basis opleiding in 7 aaneengesloten dagen (weekend vrij). 

Vragen?

Ga voor meer informatie naar veelgestelde vragen over de basis opleiding mindfulness trainer of neem contact op via de mail of telefoon.

Startdata

10
mei

Basisopleiding mindfulness trainer 10 mei 2024

10:00

 – 

17:30
Amsterdam
Rob Brandsma, Mila de Koning en docententeam

Sessiedata: mei: 10, 11.24, 25 | juni: 15 (online), 21 en 22
Let op: 15 juni is een online lesdag

8
jul

Basisopleiding mindfulness trainer 8 juli Intensive

10:00

 – 

17:30
Amsterdam
Rob Brandsma, Mila de Koning en docententeam

Sessiedata: juli 8, 9, 10 11, 15, 16 en 17 juli

6
sep

Basisopleiding Mindfulness trainer 6 september 2024

10:00

 – 

17:30
Amsterdam
Rob Brandsma, Mila de Koning + docententeam

Sessiedata: sept: 6, 7, 13, 14 en 28 | okt: 11 en 12
Let op: 28 september is een online lesdag

Maak kennis met de docenten

Joost van den Heuvel Rijnders

Mindfulnesstrainer

Sinds 1995 is Joost (1975) begonnen met het beoefenen van vipassana (inzicht) meditatie. Hij deed vele retraites in Nederland en na zijn studie verbleef hij meer dan drie jaar in meditatiekloosters in Birma en Nepal.

Sinds 2005 begeleidt hij retraites en studiebijeenkomsten. Hij is auteur van twee boeken (Asoka) die gaan over het integreren van mind- en heartfulness in het dagelijks leven.

Hij is mede-oprichter van het online meditatieplatform 30NOW en verbonden aan de Dhammaverdiepingscursus (boeddhistische psychologie), verschillende mindfulness opleidingsinstituten in Nederland en België en geeft trainingen aan de Universiteit Twente.

Joost is docent geschiedenis in het voortgezet onderwijs en geeft ook daar mindfulness aan collega’s en het management.

Margôt van Stee

Psycholoog, trainer, docent en supervisor

Margôt van Stee geeft de mindfulness­training (MBSR), de compassietraining (MSC) en een ACT-training (Acceptance and Commitment Therapy). Ook geeft ze les aan de basisopleiding en supervisie in het kader van de vervolgopleiding tot mindfulnesstrainer. Zij heeft daarnaast een eigen praktijk als psycholoog gespecialiseerd in arbeid en gezondheid.

Na haar studie klinische psychologie verleende Margôt hulp aan slachtoffers van seksueel geweld, was zij docent aan een vrouwenvakschool en werkte als trainer/coach en projectmanager bij een advies- en trainingsbureau voor organisatieontwikkeling en arbeidsmobiliteit. Sinds 2000 is ze werkzaam als arbeidspsycholoog. In haar eigen praktijk begeleidt zij onder andere mensen die kampen met stressklachten en burnout.

In 2005 kwam ze in aanraking met mindfulness. Door je in het hier en nu te verbinden met het lichaam en de adembeweging en te observeren wat zich verder aan je voordoet, zo ontdekte ze, herstel je het contact met jezelf en de wereld om je heen. Je doorbreekt de hectiek en creëert ruimte en rust om bewust en met aandacht je koers te bepalen, telkens weer opnieuw.

Enthousiast geworden, besloot ze zowel privé als professioneel volop ruimte te maken voor mindfulness. Later kwamen daar ook zelfcompassie en ACT bij. Nadat Margôt Rob Brandsma had ontmoet sloot zij zich aan bij het Centrum voor Mindfulness, de voorloper van de Mindfulness Academie.

Margôt heeft scholing en retraites gevolgd bij onder andere Erik van den Brink, Pema Chödrön, Alison Evans, Christina Feldman, Christopher Germer, Frits Koster, Florence Meleo-Meyer, Kristin Neff, John Peacock en Mark Williams. Ze put daarnaast inspiratie uit workshops, boeken en podcasts en blogt zelf ook graag over psychologie en mindfulness.

Meer informatie is te vinden op margotvanstee.nl

Mila de Koning

Oprichter, Hoofddocent Opleiding Mindfulnesstrainer en Mindful Zelfcompassietrainer

Mila de Koning geeft al sinds 2006 mindfulness en zelfcompassie trainingen, workshops en coaching aan verschillende doelgroepen. Zij geeft trainingen op open inschrijving maar ook aan artsen, verpleegkundigen en hulpverleners en aan mensen met angstklachten.

Zij is jaren werkzaam geweest in de gezondheidszorg, binnen de GGZ in verschillende functies, waaronder als verpleegkundige / sociotherapeut, docent en preventiewerker en projectleider. Sinds 2011 richt zij zich helemaal op mindfulness en zelfcompassie, binnen het VU medisch centrum richtte zij het expertisecentrum mindfulness op met als doel om mindfulness en zelfcompassie naar de gezondheidszorg te brengen.

Samen met Marga Gooren schreef Mila in 2020 het boek Hart voor de dokter, met zelfcompassie aan het werk.

Mila is oprichter van De Mindfulness Academie en hoofddocent van de opleiding tot mindfulnesstrainer. Daarnaast is De Mindfulness Academie de Europese partner van het  Center for Mindful Self-Compassion in San Diego, U.S.A en werkt Mila ook meer en voor het CMSC als supervisor en opleider. Nog steeds ligt haar hart bij de gezondheidszorg en geeft zij speciale mindfulness en zelfcompassie workshops en trainingen o.a. aan artsen en andere zorgverleners.

“Trainen en opleiden doe ik nog steeds met heel veel passie en plezier. Het doorgeven van mindfulness en zelfcompassie doe ik met recht met hart en ziel. Mindfulness verveelt nooit!”

Rob Brandsma

Hoofddocent Opleiding Mindfulness­trainer

Rob Brandsma is de ontwikkelaar van de Opleiding Mindfulness­trainer en geeft nog steeds met veel plezier les aan de opleiding. Hij is vooral geïnteresseerd in het benutten van mindfulness en compassie in de vele domeinen van het dagelijks leven en in het bijzonder de gezondheidszorg.

Hij is de auteur van een aantal publieksboeken over mindfulness voor het grote publiek zoals Beter nu en Elke dag meer mindfulness. Op het terrein van het trainersvak publiceerde hij de trilogie Mindfulness Basisboek, Mindfulness Praktijkboek en Mindfulness Trainingsboek. Het Praktijkboek is in een internationale editie verschenen onder de titel The Mindfulness Teaching Guide. Hij volgt geïnteresseerd het voortschrijdend wetenschappelijk inzicht in mindfulness en baseert daarop ook zijn werk als trainer en het ontwikkelen van nieuwe mindfulness-based interventies.

Over zijn passie voor mindfulness en compassie zegt hij: ‘Mindfulness stelt mij in staat om beter met uitdagingen en obstakels om te gaan en mij vaker te realiseren dat het hier en nu (bijna) altijd de beste plek is om te vertoeven. Het verrijkt mijn leven met inzicht, verwondering en mildheid. Het is een geschenk om dit ook in mijn werk te kunnen brengen.’

Rob werkte eerder als preventiemedewerker in de verslavingszorg, als directeur van een organisatie voor gezondheidsvoorlichting, en in een eigen praktijk voor psychologische behandeling. Hij is niet praktiserend GZ-psycholoog, orthopedagoog en psycholoog NIP.

Veelgestelde vragen over de trainersopleidingen

Voor de Vervolgopleiding is – na verzoek – betaling in termijnen mogelijk, de Basisopleiding dient in een keer betaald te worden. Zie hiervoor de Algemene Voorwaarden.

Basis- en Vervolgopleiding sluiten naadloos op elkaar aan. Ze vormen samen een complete trainersopleiding. De optie van een aparte basis- en vervolgmodule is vooral gecreëerd voor mensen voor wie een jaaropleiding in een keer praktisch niet haalbaar is of de opleiding eerst ervaringsgewijs willen onderzoeken, voordat zij zich verder committeren.

Basis- en Vervolgopleiding sluiten naadloos op elkaar aan. Ze vormen samen een complete trainersopleiding. De optie van een aparte basis- en vervolgmodule is vooral gecreëerd voor mensen voor wie een jaaropleiding in een keer praktisch niet haalbaar is of de opleiding eerst ervaringsgewijs willen onderzoeken, voordat zij zich verder committeren.

Vroeger was hetzelfde traject gevat in een doorlopende leergang van een jaar. Dit had als voordeel dat je als groep leerlingen en docenten langere tijd bij elkaar blijft en elkaar beter leert kennen, kan begeleiden en ondersteunen. Maar er waren ook nadelen: voor veel mensen bleek, vooruitkijkend naar het vak van mindfulness­trainer, commitment tot een volledige opleiding in een keer een grote stap. Daarnaast is een jaaropleiding weinig flexibel; met twee modules kun je schuiven, zeker als er – op gebied van werk en privé en de ontwikkeling van je eigen mindfulness – ook nog andere prioriteiten zijn. 

De Basisopleiding (van 8 lesdagen) blijkt voor veel mensen een ideaal basistraject. we oefenen er de basisonderdelen van het trainerschap zodat het een waardevolle vorming is voor iedereen die zich meer in mindfulness wenst te verdiepen en/of de eigen beroepspraktijk meer vanuit een mindful grondhouding wil uitvoeren. Vandaar dat we in 2012 de opleiding– met behoud van dezelfde inhoud – modulair hebben gemaakt.

Doelstelling van de Opleiding tot Mindfulness­trainer is om je op te leiden tot het zelfstandig aanbieden van mindfulness­training MBSR/MBCT aan groepen binnen het eigen veld van expertise. Je leert alle onderdelen die hiervoor nodig zijn, zoals:

  • de uitnodiging belichamen om (moeilijke) ervaringen, en de neiging tot reactiviteit daarbij, met mindfulness tegemoet te treden. De student kan deze uitnodiging ook vorm geven binnen het kader van MBSR/MBCT-trainerschap;
  • de voorwaarden tot deelname aan MBSR/MBCT toepassen, deelnemers daarbij screenen zowel als motiveren;
  • een leersetting bieden die veilig is (screening, begrenzing, zorg) en stimulerend (uitnodigend, motiverend, inspirerend);
  • de drie basiswerkvormen, oefening begeleiden, enquiry en educatie vaardig aanbieden;
  • de rol van centrale thema’s als mindful movement (yoga), mindful communicatie, groepsdynamica, compassie en metta begrijpen en waar gewenst in de training toepassen;
  • zowel de westers-  als de boeddhistisch psychologische basis van MBSR/MBCT begrijpen;
  • het bestaan en de waarde van varianten op MBSR/MBCT (Mindfulness-based Applicaties, MBA’s) inschatten en er, indien gepast, kandidaten naar verwijzen;
  • het programma van hun MBSR/MBCT binnen verantwoorde marges aanpassen wanneer de specifieke leerbehoefte van een groep (vooraf), of wanneer het leermoment daar om vraagt (teaching from the moment);
  • het belang van de inzet van een veranderingsgerichte danwel een acceptatiegerichte cliëntbenadering onderscheiden en kan hiertussen schakelen;
  • het eigen trainerschap blijvend onderhouden, inclusief de persoonlijke voeding, het zelfreflecterend vermogen en leeromgeving die daarbij horen;
  • vanuit een stevige persoonlijke basis een aandachtige levens- en werkhouding opbrengen.

 

Hiermee vormt de opleiding een invulling van de missie van het Centrum voor Mindfulness, die immers is gericht op het ‘bijdragen aan de kwaliteit van leven en werken, opvoeding, onderwijs en gezondheid door de integratie van mindfulness in alle geledingen van de samenleving’.

De Basis- en Vervolgopleiding zijn geaccrediteerd door beide beroepsverenigingen voor mindfulness­trainers: VMBN en VVM.(De VMBN stelt nog wel aanvullende eisen, zoals het volgen van een retraite.) Daarnaast zijn de opleidingen geaccrediteerd voor de volgende beroepen:   maatschappelijk werkers, sociaal agogen, ggz-agogen,deskundigheidsbevordering client ondersteuners en sociaal werkers. Als je gebruik wilt maken van accreditatieregelingen dien je dit vooraf bij ons aan te geven, met betreffende beroepsvereniging en je registratienummer daar. 

Mindfulness­training is evidence based en heeft een stevige basis verworven in tal van beroepsvelden. Van artsenopleidingen tot coachingstrajecten, van leiderschapsontwikkeling tot herstel van burnout of depressiepatronen, van ziekenhuizen tot vormingsinstellingen zijn de professionals geïnteresseerd in mindfulness. Mindfulness is here to stay. Tegelijkertijd is het vak van trainer geen beschermd beroep en wordt mindfulness veel op open inschrijving aangeboden, waarbij er dus iets ontstaat als marktwerking, met zijn concurrentie, segmentering en niches. Veel mindfulness­trainers ervaren dat, wanneer ze mindfulness professioneel inbrengen in een eigen veld van expertise, met passie en gevoel voor kwaliteit, zij op belangstelling van een eigen markt kunnen rekenen.

MBSR is de generieke vorm van mindfulness­training. Voor het trainerschap MBSR zijn geen andere beroepskwalificaties nodig dan instroomvoorwaarden en met goed gevolg afleggen van de opleiding. MBCT (Mindfulness-based Cognitive Therapy) is een variant op MBSR en bevat specifieke onderdelen afkomstig uit de cognitieve gedragstherapie. Deze MBCT-onderdelen worden integraal in onze opleiding behandeld. Om ze echter binnen het kader van MBCT te kunnen uitvoeren, dien je bevoegd en bekwaam zijn in cognitieve gedragstherapie, zo luidt de internationale consensus. Dit is er mede op gebaseerd op het feit dat ‘pure’ MBCT specifiek gericht is op mensen met recidiverende depressieproblematiek. Derhalve krijg je bij certificering alleen de aantekening MBCT wanneer je (aantoonbaar) bevoegd en bekwaam bent in cognitieve gedragstherapie.

Voor het behalen van het diploma geldt een aantal regels. Zo is er een aanwezigheidsplicht van 85% en geldt een aantal regels rond het meedoen en uitvoeren van opleidingsonderdelen. Meer hierover vind je in de PDF over de Algemene Voorwaarden.

Er zijn enkele overzichtswebsites waar veel geschikte retraites opstaan, zoals van het CVM, Simsara en Vipassana.nu. Voor retraites in andere tradities bestaan overzichtswebsites, hiervoor moet je dus zelf informatie inwinnen. Overigens zijn er ook retraitemogelijkheden in het nabije buitenland, zoals Gaia House in Engeland.

Het betreft een stilteretraite, in een (in principe) fysieke groepssetting, in een van de Boeddhistische tradities MBSR, vipassana, zen, Shambala, shamatha of dzogchen, waarin de retraitebegeleider is opgeleid en geautoriseerd om retraites te geven. Het programma van de retraite bestaat voornamelijk uit zit- en loopmeditatie.

Tijdens een retraite zorgen setting, tijd en beoefening ervoor dat de ruis, de snelheid en de gehechtheden van de geest tot rust kunnen komen. We leren helder waarnemen op een manier die eerder niet mogelijk leek. We leren ook dat de geest andere standen kent dan de alledaagse. Voor een mindfulness­trainer is deze ervaring een belangrijke bron om uit te putten. Daarom is het volgen van een retraite een van de voorwaarden voor deelname aan de Vervolgopleiding. (In overleg kun je aan deze voorwaarde ook voldoen tijdens de looptijd van de eerste helft van de Vervolgopleiding.)

Het belangrijkste wat je leert als trainer, als onderdeel van je embodiment, is opmerkzaamheid: naar jezelf kijken. Dit kun je oefenen door over je eigen ervaring bij het doen van oefeningen te schrijven. Daarom hoort bij de Basisopleiding het maken van een kort (half A4) reflectieverslag over een lesdag en bij de vervolgopleiding één langere (tien tot twaalf pagina’s A4) over het geven van je proeftraining.

Bij een mindfulness­training behoren tracks van begeleide oefeningen. Je hoeft deze niet meteen bij je eerste training al zelf ontwikkeld te hebben. Voel je vrij, als je een training gaat geven, om voorlopig met de tracks (cd’s of mp3’s) van iemand anders te werken, bij voorkeur iemand die past bij jouw stijl. Meestal is dat een trainer waar jij zelf ook graag naar luistert. Bij de meeste trainers kun je tracks en/of cd’s aanschaffen voor dit doel. Audio-opnamen zijn overigens, net als films en boeken, auteursrechtelijk beschermd.

Als trainer geef je een training in je eigen stijl, en daarbij hoort ook je eigen werkmap. Het samenstellen van je eigen werkmap is een onderdeel van de voorbereiding van de training die je gaat geven. Alleen zo kun je mindfulness verpersoonlijken, een groot goed in de traditie. Daarbij maakt het samenstellen van een eigen map het ook mogelijk om in te zoomen op de behoeftes van jouw groep. Dit betekent echter niet dat iedere trainer van a tot z zijn eigen teksten moet schrijven. Er zijn veel goede teksten in omloop en wat goed is mag behouden blijven. Kijk bijvoorbeeld eens bij de titels op de pagina Literatuur voor trainers. Daarnaast biedt het Centrum voor Mindfulness en teksten die voor trainersdoeleinden vrij zijn over te nemen. Deze kun je vinden en vrij downloaden via de pagina Trainersmateriaal (eerst even een account aanmaken).

Je stage- of proeftraining is bedoeld om het geleerde uit de opleiding in te oefenen, niet om hierop al te gaan variëren. Kies daarom een groep die je niet voor bijzondere uitdagingen stelt en waar het gemiddelde MBSR/MBCT/MBSR-IT programma past. Je bent zelf verantwoordelijk voor werving, voorgesprek, praktische en inhoudelijke organisatie van deze training. Aantal deelnemers is bij voorkeur 6 tot 10, maar 3 tot 5 deelnemers is ook al een groep. Ten behoeve van deze doelstelling is het van belang dat je de stagetraining in een nonspecifieke setting geeft, dus niet binnen een bedrijf, of aan een groep met specifieke kwetsbaarheden of uitdagingen. Dan zou je al moeten gaan variëren en krijg je te maken met complicerende omstandigheden, terwijl het doel van de stage is om met een generieke MBSR/MBCT in een passende setting te oefenen.

Onderdeel van de vervolgtraining is het geven van een stage- of proeftraining, bij voorkeur tijdens de tweede helft van de vervolgtraining. Je kunt dan een intervisiegroepje vormen met medestudenten en je trainingservaring terugkoppelen aan de opleiding. Als je dit om een of andere reden nog geen goede periode vindt, dan kun je de stagetraining ook later geven, tot een jaar na de laatste opleidingsdag.

Een schriftelijk tentamen vormt onderdeel van de afsluiting van de Basisopleiding. Dit tentamen bevat enkele open vragen over basiskennis van mindfulness en mindfulness­training. De vragen zijn zonder veel extra studie-inspanning te beantwoorden indien je de literatuur en lesdagen op aandachtige wijze hebt gevolgd. Het tentamen, dat ongeveer veertig minuten in beslag neemt, wordt afgenomen op de laatste lesdag.

Ja, dat is mogelijk, indien je een aan de Basisopleiding gelijkwaardige opleidingservaring hebt. Je komt in aanmerking voor zogenoemde zij-instroom in de Vervolgopleiding als je: > een aantoonbare opleidingservaring hebt gelijkwaardig aan die van de Basisopleiding, dat wil zeggen acht volledige opleidingsdagen specifiek over het mindfulness trainerschap (MBSR/MBCT), die met elkaar een goede verdeling van de volgende onderdelen bevatten: theorie en praktijk van enquiry, educatie en oefeningen (formeel en informeel); begrip van samenhang, opbouw en werkzame ingrediënten van het achtweekse programma; > de literatuur zoals vermeld bij de Basisopleiding van het Centrum voor Mindfulness hebt eigen gemaakt; > voldoet aan de overige voorwaarden zoals vermeld bij ‘Voorwaarden voor deelname’ van de Vervolgopleiding. Als je direct in de Vervolgopleiding wilt instromen dien je deze ervaring op het aanmeldingsformulier aan te tonen. De uiteindelijke beslissing voor toelating ligt bij de opleiding.

De modulaire opbouw van de opleiding heeft veel voordelen. De Basisopleiding is direct toegankelijk, ook als je nog niet helemaal weet in welke vorm je het trainerschap gaat uitoefenen, of dat nog niet kunt plannen. Je kunt alvast beginnen, het vak leren kennen en de vruchten daarvan toepassen in werk en leven. De opbouw van de modules is zo opgezet dat Basis- en Vervolgopleiding op elkaar aansluiten. Het is echter vaak goed om enige tijd in te bouwen tussen beide modules, om het geleerde te laten inzinken en op onderdelen alvast ervaring in informele oefensettings op te doen. We adviseren een periode van drie maanden tot vijftien maanden tussen beide modules. Dit is, zou je kunnen zeggen, de koninklijke weg.

Onder een mindfulness­training MBSR/MBCT wordt verstaan: een groepstraining in de traditie van Kabat-Zinn (MBSR) en/of Segal cs (MBCT). Enkele karakteristieken: 8 wekelijkse groepssessies van minimaal 2,5 uur, dagelijkse huiswerkbelasting van minimaal een half uur, oefeningen als lichaamsverkenning, yoga en zitmeditatie, groepsbespreking van oefenervaringen (enquiry). De training is gegeven door een mindfulness­trainer die hiertoe zelf een (volledige) trainersopleiding heeft gevolgd (zie voor omschrijving van ‘volledig trainerschap’: beroepsvereniging VMBN, categorie 1).

Mindfulness­training nodigt uit tot een ontwikkelingsproces waarbij je heel persoonlijke thema’s doorwerkt. Daarom is het goed, je de training voor zelf doet, om de ruimte te hebben om je eigen ontwikkeling door te maken, zonder ermee bezig te hoeven zijn hoe je dit als professional moet uitdragen. Dit werkt ook omgekeerd: zonder ervaring met mindfulness kan je persoonlijk proces tijdens de opleiding veel aandacht vragen, waardoor er minder ruimte is voor je professionele vorming. Als je de opleiding als een vakmatige training ziet, dan kun je je eigen mindfulness­training zien als een vooropleiding.

Ook al bevat mindfulness­training elementen van meditatie, yoga- en gedragstraining, toch is het iets anders dan deze elementen, of de optelsom hiervan. Mindfulness leer je door te ervaren. Net zo goed als je eindeloos kunt praten over de smaak van een aardbei maar het meteen weet als je ervan proeft, zo weet je ook pas wat mindfulness­training is als je hem ervaart. Om al deze redenen is het goed om eerst zelf te ervaren wat mindfulness­training behelst voordat je het als trainer gaat uitdragen. Zo weet je ook beter waarvoor je kiest. Een opleiding is toch een fors traject. Eventuele ervaring met yoga- of meditatie dient als een waardevolle basis, maar compenseert dus niet de ervaring van deelname aan een achtweekse mindfulness­training MBSR/MBCT.

Houd rekening met een thuiswerkbelasting van gemiddeld vier uur per week. Dit omvat het voorbereiden van het begeleiden van oefeningen, het bestuderen van literatuur, het reflecteren op opleidingservaringen en het voorbereiden van een referaat (een maal per opleiding). Onderdeel van de Vervolgopleiding is daarnaast het geven van een proeftraining, begeleid door intervisie, supervisie en reflectieverslag. Deze vragen een eigen tijdsinvestering. Je eigen meditatiebeoefening wordt als vanzelfsprekend gezien en wordt daarom niet als thuiswerkbelasting meegerekend. Tenslotte kun je verwachten dat de opleiding ook persoonlijke thema’s weer in ontwikkeling brengt; ook deze zullen je aandacht vragen.

Je ontvangt een werkmap met onder andere actuele artikelen over thema’s voor mindfulness­trainers. De boeken die je zelf moet aanschaffen staan bij de respectievelijke opleidingen vermeld. Daarnaast beveelt de opleiding een aantal boeken van harte aan. Zie hiervoor het overzicht van aanbevolen literatuur.

Over die vraag is het afgelopen decennium redelijk consensus ontstaan. Het Center For Mindfulness (CFM) van Jon Kabat-Zinn] in Massachusetts geeft een richtlijn over de hoeveelheid mindfulnessbeoefening en -opleiding en trainerservaring die benodigd is; ook het Engelse Network for Mindfulness-based Teachers biedt richtlijnen voor ‘good practice’. Daarnaast wordt er opleiding gevraagd in specifieke mindfulness trainersvaardigheden van honderdvijftig a tweehonderd contacturen. Het Centrum voor Mindfulness sluit met inhoud en studielast van haar opleidingen aan bij deze normen.

Mindfulness ontwikkelt bewuster, opmerkzamer leven. Het heeft daarmee een zelfregulerend vermogen. De groei van mindfulness gaat echter met vallen en opstaan: geconditioneerde patronen zijn hardnekkig. De functie van een trainer is om mensen op dit pad te begeleiden. Dat kan alleen als hij zelf op dit terrein geoefend is, de kern van mindfulness uit eigen ervaring kent, vaardigheid heeft in het begeleiden van leerprocessen en opmerkzaam is op zijn eigen valkuilen en blinde vlekken. Naast je passie en interesse is dus een eigen ontwikkeling in mindfulnessmeditatie en opmerkzaamheid het belangrijkste wat je nodig hebt voor je trainerschap. Dit is dan ook de orientatie van waaruit docenten je begeleiden tijdens opleiding, supervisie en eventuele assessmentgesprekken.

Voor het behalen van het certificaat geldt een aantal voorwaarden die onder andere betrekking hebben op aanwezigheid, deelname aan de opleidingsonderdelen en het uitvoeren van de thuisopdrachten. Deze voorwaarden staan beschreven in de Algemene Voorwaarden bij de opleiding.

Je ontvangt per mail bevestiging van je aanmelding. Per brief volgen dan de verdere praktische informatie, Algemene Voorwaarden en factuur. Na akkoord met de voorwaarden en betaling is je aanmelding definitief.

Door het aanmeldingsformulier in te vullen. Dit formulier verschijnt door op de button ‘Aanmelden’ te klikken op de opleidingspagina’s.

Voor de vervolgopleiding is – na verzoek – betaling in termijnen mogelijk, de basis opleiding mindfulnesstrainer dient in een keer betaald te worden. Zie hiervoor de Algemene Voorwaarden.

Alles is ingegrepen, behalve de studieboeken.

Tijdens de trainingsdagen kun je onbeperkt gebruik maken van koffie, thee en water. Je mag zelf zorgen voor de lunch. 

Basis- en vervolgopleiding sluiten naadloos op elkaar aan. Ze vormen samen een complete trainersopleiding. De optie van een aparte basis- en vervolgmodule is vooral gecreëerd voor mensen voor wie een jaaropleiding in een keer praktisch niet haalbaar is of de opleiding eerst ervaringsgewijs willen onderzoeken, voordat zij zich verder committeren.

Vroeger was hetzelfde traject gevat in een doorlopende leergang van een jaar. Dit had als voordeel dat je als groep leerlingen en docenten langere tijd bij elkaar blijft en elkaar beter leert kennen, kan begeleiden en ondersteunen. Maar er waren ook nadelen: voor veel mensen bleek, vooruitkijkend naar het vak van mindfulness­trainer, commitment tot een volledige opleiding in een keer een grote stap. Daarnaast is een jaaropleiding weinig flexibel; met twee modules kun je schuiven, zeker als er – op gebied van werk en privé en de ontwikkeling van je eigen mindfulness – ook nog andere prioriteiten zijn.

De basisopleiding mindfulnesstrainer (van 8 lesdagen) blijkt voor veel mensen een ideaal basistraject. we oefenen er de basisonderdelen van het trainerschap zodat het een waardevolle vorming is voor iedereen die zich meer in mindfulness wenst te verdiepen en/of de eigen beroepspraktijk meer vanuit een mindful grondhouding wil uitvoeren. Vandaar dat we in 2012 de opleiding– met behoud van dezelfde inhoud – modulair hebben gemaakt.

Doelstelling van de Opleiding tot Mindfulness­trainer is om je op te leiden tot het zelfstandig aanbieden van mindfulness­training MBSR/MBCT aan groepen binnen het eigen veld van expertise. Je leert alle onderdelen die hiervoor nodig zijn, zoals:

  • de uitnodiging belichamen om (moeilijke) ervaringen, en de neiging tot reactiviteit daarbij, met mindfulness tegemoet te treden. De student kan deze uitnodiging ook vorm geven binnen het kader van MBSR/MBCT-trainerschap;
  • de voorwaarden tot deelname aan MBSR/MBCT toepassen, deelnemers daarbij screenen zowel als motiveren;
  • een leersetting bieden die veilig is (screening, begrenzing, zorg) en stimulerend (uitnodigend, motiverend, inspirerend);
  • de drie basiswerkvormen, oefening begeleiden, enquiry en educatie vaardig aanbieden;
  • de rol van centrale thema’s als mindful movement (yoga), mindful communicatie, groepsdynamica, compassie en metta begrijpen en waar gewenst in de training toepassen;
  • zowel de westers-  als de boeddhistisch psychologische basis van MBSR/MBCT begrijpen;
  • het bestaan en de waarde van varianten op MBSR/MBCT (Mindfulness-based Applicaties, MBA’s) inschatten en er, indien gepast, kandidaten naar verwijzen;
  • het programma van hun MBSR/MBCT binnen verantwoorde marges aanpassen wanneer de specifieke leerbehoefte van een groep (vooraf), of wanneer het leermoment daar om vraagt (teaching from the moment);
  • het belang van de inzet van een veranderingsgerichte danwel een acceptatiegerichte cliëntbenadering onderscheiden en kan hiertussen schakelen;
  • het eigen trainerschap blijvend onderhouden, inclusief de persoonlijke voeding, het zelfreflecterend vermogen en leeromgeving die daarbij horen;
  • vanuit een stevige persoonlijke basis een aandachtige levens- en werkhouding opbrengen.

 

De opleiding is gericht op het ‘bijdragen aan de kwaliteit van leven en werken, opvoeding, onderwijs en gezondheid door de integratie van mindfulness in alle geledingen van de samenleving’.

De basis- en vervolgopleiding zijn geaccrediteerd door beide beroepsverenigingen voor mindfulness­trainers: VMBN en VVM. De VMBN stelt nog wel aanvullende eisen, zoals het volgen van een retraite. Daarnaast is de basis opleiding mindfulnesstrainer geaccrediteerd voor de volgende achterliggende beroepen: NIP-Eerstelijnspsychologie: 52 punten. Psycholoog Arbeid en Gezondheid NIP en Arbeid- en Organisatiepsycholoog NIP (NIP A&O|A&G): 52 punten. Als je gebruik wilt maken van accreditatieregelingen dien je dit vooraf bij ons aan te geven, met betreffende beroepsvereniging en je registratienummer daar. Voor de vervolgopleiding is nog geen accreditatie aangevraagd.

Mindfulness­training is evidence based en heeft een stevige basis verworven in tal van beroepsvelden. Van artsenopleidingen tot coachingstrajecten, van leiderschapsontwikkeling tot herstel van burnout of depressiepatronen, van ziekenhuizen tot vormingsinstellingen zijn de professionals geïnteresseerd in mindfulness. Mindfulness is here to stay.

Tegelijkertijd is het vak van trainer geen beschermd beroep en wordt mindfulness veel op open inschrijving aangeboden, waarbij er dus iets ontstaat als marktwerking, met zijn concurrentie, segmentering en niches. Veel mindfulness­ trainers ervaren dat, wanneer ze mindfulness professioneel inbrengen in een eigen veld van expertise, met passie en gevoel voor kwaliteit, zij op belangstelling van een eigen markt kunnen rekenen.

MBSR is de generieke vorm van mindfulness­training. Voor het trainerschap MBSR zijn geen andere beroepskwalificaties nodig dan instroomvoorwaarden en met goed gevolg afleggen van de opleiding. MBCT (Mindfulness-based Cognitive Therapy) is een variant op MBSR en bevat specifieke onderdelen afkomstig uit de cognitieve gedragstherapie. Deze MBCT-onderdelen worden integraal in onze opleiding behandeld. 

Om ze echter binnen het kader van MBCT te kunnen uitvoeren, dien je bevoegd en bekwaam zijn in cognitieve gedragstherapie, zo luidt de internationale consensus. Dit is er mede op gebaseerd op het feit dat ‘pure’ MBCT specifiek gericht is op mensen met recidiverende depressieproblematiek. Derhalve krijg je bij certificering alleen de aantekening MBCT wanneer je (aantoonbaar) bevoegd en bekwaam bent in cognitieve gedragstherapie.

Voor het behalen van het diploma geldt een aantal regels. Zo is er een aanwezigheidsplicht van 85% en geldt een aantal regels rond het meedoen en uitvoeren van opleidingsonderdelen. Meer hierover vind je in de PDF over de Algemene Voorwaarden Basisopleiding Mindfulnesstrainer.

Er zijn enkele overzichtswebsites waar veel geschikte retraites opstaan, zoals van het  Simsara en Vipassana.nu. Voor retraites in andere tradities bestaan overzichtswebsites, hiervoor moet je dus zelf informatie inwinnen. Overigens zijn er ook retraitemogelijkheden in het nabije buitenland, zoals Gaia House in Engeland.

Het betreft een stilteretraite, in een (in principe) fysieke groepssetting, in een van de Boeddhistische tradities MBSR, vipassana, zen, Shambala, shamatha of dzogchen, waarin de retraitebegeleider is opgeleid en geautoriseerd om retraites te geven. Het programma van de retraite bestaat voornamelijk uit zit- en loopmeditatie.

Tijdens een retraite zorgen setting, tijd en beoefening ervoor dat de ruis, de snelheid en de gehechtheden van de geest tot rust kunnen komen. We leren helder waarnemen op een manier die eerder niet mogelijk leek. We leren ook dat de geest andere standen kent dan de alledaagse. Voor een mindfulness­trainer is deze ervaring een belangrijke bron om uit te putten. Daarom is het volgen van een retraite een van de voorwaarden voor deelname aan de vervolgopleiding. (In overleg kun je aan deze voorwaarde ook voldoen tijdens de looptijd van de eerste helft van de vervolgopleiding.)

Het belangrijkste wat je leert als trainer, als onderdeel van je embodiment, is opmerkzaamheid: naar jezelf kijken. Dit kun je oefenen door over je eigen ervaring bij het doen van oefeningen te schrijven. Daarom hoort bij de Basisopleiding het maken van een kort (half A4) reflectieverslag over een lesdag en bij de vervolgopleiding één langere (tien tot twaalf pagina’s A4) over het geven van je proeftraining.

Bij een mindfulness­training behoren tracks van begeleide oefeningen. Je hoeft deze niet meteen bij je eerste training al zelf ontwikkeld te hebben. Voel je vrij, als je een training gaat geven, om voorlopig met de tracks (cd’s of mp3’s) van iemand anders te werken, bij voorkeur iemand die past bij jouw stijl. Meestal is dat een trainer waar jij zelf ook graag naar luistert. Bij de meeste trainers kun je tracks en/of cd’s aanschaffen voor dit doel. Audio-opnamen zijn overigens, net als films en boeken, auteursrechtelijk beschermd.

Als trainer geef je een training in je eigen stijl, en daarbij hoort ook je eigen werkmap. Het samenstellen van je eigen werkmap is een onderdeel van de voorbereiding van de training die je gaat geven. Alleen zo kun je mindfulness verpersoonlijken, een groot goed in de traditie. Daarbij maakt het samenstellen van een eigen map het ook mogelijk om in te zoomen op de behoeftes van jouw groep. Dit betekent echter niet dat iedere trainer van a tot z zijn eigen teksten moet schrijven. Er zijn veel goede teksten in omloop en wat goed is mag behouden blijven. Wanneer je een opleiding volgt bij ons centrum, krijg je toegang tot teksten die voor trainersdoeleinden vrij zijn over te nemen.

Je stage- of proeftraining is bedoeld om het geleerde uit de opleiding in te oefenen, niet om hierop al te gaan variëren. Kies daarom een groep die je niet voor bijzondere uitdagingen stelt en waar het gemiddelde MBSR/MBCT/MBSR-IT programma past. Je bent zelf verantwoordelijk voor werving, voorgesprek, praktische en inhoudelijke organisatie van deze training. Aantal deelnemers is bij voorkeur 6 tot 10, maar 3 tot 5 deelnemers is ook al een groep. 

Ten behoeve van deze doelstelling is het van belang dat je de stagetraining in een nonspecifieke setting geeft, dus niet binnen een bedrijf, of aan een groep met specifieke kwetsbaarheden of uitdagingen. Dan zou je al moeten gaan variëren en krijg je te maken met complicerende omstandigheden, terwijl het doel van de stage is om met een generieke MBSR/MBCT in een passende setting te oefenen.

Onderdeel van de vervolgtraining is het geven van een stage- of proeftraining, bij voorkeur tijdens de tweede helft van de vervolgtraining. Je kunt dan een intervisiegroepje vormen met medestudenten en je trainingservaring terugkoppelen aan de opleiding. Als je dit om een of andere reden nog geen goede periode vindt, dan kun je de stagetraining ook later geven, tot een jaar na de laatste opleidingsdag.

Een schriftelijk tentamen vormt onderdeel van de afsluiting van de basisopleiding. Dit tentamen bevat enkele open vragen over basiskennis van mindfulness en mindfulness­training. De vragen zijn zonder veel extra studie-inspanning te beantwoorden indien je de literatuur en lesdagen op aandachtige wijze hebt gevolgd. Het tentamen, dat ongeveer veertig minuten in beslag neemt, wordt afgenomen op de laatste lesdag.

Ja, dat is mogelijk, indien je een aan de basisopleiding mindfulnesstrainer gelijkwaardige opleidingservaring hebt. Je komt in aanmerking voor zogenoemde zij-instroom in de vervolgopleiding als je: 

  • een aantoonbare opleidingservaring hebt gelijkwaardig aan die van de basisopleiding, dat wil zeggen acht volledige opleidingsdagen specifiek over het mindfulness trainerschap (MBSR/MBCT), die met elkaar een goede verdeling van de volgende onderdelen bevatten: theorie en praktijk van enquiry, educatie en oefeningen (formeel en informeel);
  • begrip van samenhang, opbouw en werkzame ingrediënten van het achtweekse programma;
  • de literatuur zoals vermeld bij de basisopleiding van De Mindfulness Academie hebt eigen gemaakt;
  • voldoet aan de overige voorwaarden zoals vermeld bij ‘Voorwaarden voor deelname’ van de Vervolgopleiding.

Als je direct in de vervolgopleiding wilt instromen dien je deze ervaring op het aanmeldingsformulier aan te tonen. De uiteindelijke beslissing voor toelating ligt bij de opleiding.

De modulaire opbouw van de trainersopleiding heeft veel voordelen. De basisopleiding mindfulness trainer is direct toegankelijk, ook als je nog niet helemaal weet in welke vorm je het trainerschap gaat uitoefenen, of dat nog niet kunt plannen. Je kunt alvast beginnen, het vak leren kennen en de vruchten daarvan toepassen in werk en leven. De opbouw van de modules is zo opgezet dat basis- en vervolgopleiding op elkaar aansluiten. 

Het is echter vaak goed om enige tijd in te bouwen tussen beide modules, om het geleerde te laten inzinken en op onderdelen alvast ervaring in informele oefensettings op te doen. We adviseren een periode van drie maanden tot vijftien maanden tussen beide modules. Dit is, zou je kunnen zeggen, de koninklijke weg.

Onder een mindfulness­training MBSR/MBCT wordt verstaan: een groepstraining in de traditie van Kabat-Zinn (MBSR) en/of Segal cs (MBCT). Enkele karakteristieken: 8 wekelijkse groepssessies van minimaal 2,5 uur, dagelijkse huiswerkbelasting van minimaal een half uur, oefeningen als lichaamsverkenning, yoga en zitmeditatie, groepsbespreking van oefenervaringen (enquiry). De training is gegeven door een mindfulness­trainer die hiertoe zelf een (volledige) trainersopleiding heeft gevolgd (zie voor omschrijving van ‘volledig trainerschap’: beroepsvereniging VMBN, categorie 1).

Mindfulness­training nodigt uit tot een ontwikkelingsproces waarbij je heel persoonlijke thema’s doorwerkt. Daarom is het goed, je de training voor zelf doet, om de ruimte te hebben om je eigen ontwikkeling door te maken, zonder ermee bezig te hoeven zijn hoe je dit als professional moet uitdragen. Dit werkt ook omgekeerd: zonder ervaring met mindfulness kan je persoonlijk proces tijdens de opleiding veel aandacht vragen, waardoor er minder ruimte is voor je professionele vorming. Als je de opleiding als een vakmatige training ziet, dan kun je je eigen mindfulness­training zien als een vooropleiding.

Ook al bevat mindfulness­training elementen van meditatie, yoga- en gedragstraining, toch is het iets anders dan deze elementen, of de optelsom hiervan. Mindfulness leer je door te ervaren. Net zo goed als je eindeloos kunt praten over de smaak van een aardbei maar het meteen weet als je ervan proeft, zo weet je ook pas wat mindfulness­training is als je hem ervaart. Om al deze redenen is het goed om eerst zelf te ervaren wat mindfulness­training behelst voordat je het als trainer gaat uitdragen. Zo weet je ook beter waarvoor je kiest. Een opleiding is toch een fors traject. Eventuele ervaring met yoga- of meditatie dient als een waardevolle basis, maar compenseert dus niet de ervaring van deelname aan een achtweekse mindfulness­training MBSR/MBCT.

Houd rekening met een thuiswerkbelasting van gemiddeld vier uur per week. Dit omvat het voorbereiden van het begeleiden van oefeningen, het bestuderen van literatuur, het reflecteren op opleidingservaringen en het voorbereiden van een referaat (een maal per opleiding). Onderdeel van de vervolgopleiding is daarnaast het geven van een proeftraining, begeleid door intervisie, supervisie en reflectieverslag. Deze vragen een eigen tijdsinvestering. Je eigen meditatiebeoefening wordt als vanzelfsprekend gezien en wordt daarom niet als thuiswerkbelasting meegerekend. Tenslotte kun je verwachten dat de trainersopleiding ook persoonlijke thema’s weer in ontwikkeling brengt; ook deze zullen je aandacht vragen.

Je ontvangt een werkmap met onder andere actuele artikelen over thema’s voor mindfulness­trainers. De boeken die je zelf moet aanschaffen staan bij de respectievelijke opleidingen vermeld. Daarnaast beveelt de trainersopleiding een aantal boeken van harte aan. Zie hiervoor het overzicht van aanbevolen literatuur.

Over die vraag is het afgelopen decennium redelijk consensus ontstaan. Het Center For Mindfulness (CFM) van Jon Kabat-Zinn] in Massachusetts geeft een richtlijn over de hoeveelheid mindfulnessbeoefening en -opleiding en trainerservaring die benodigd is; ook het Engelse Network for Mindfulness-based Teachers biedt richtlijnen voor ‘good practice’. Daarnaast wordt er opleiding gevraagd in specifieke mindfulness trainersvaardigheden van honderdvijftig a tweehonderd contacturen. De Mindfulness Academie sluit met inhoud en studielast van haar opleidingen aan bij deze normen.

Mindfulness ontwikkelt bewuster, opmerkzamer leven. Het heeft daarmee een zelfregulerend vermogen. De groei van mindfulness gaat echter met vallen en opstaan: geconditioneerde patronen zijn hardnekkig. De functie van een trainer is om mensen op dit pad te begeleiden. Dat kan alleen als hij zelf op dit terrein geoefend is, de kern van mindfulness uit eigen ervaring kent, vaardigheid heeft in het begeleiden van leerprocessen en opmerkzaam is op zijn eigen valkuilen en blinde vlekken. 

Naast je passie en interesse is dus een eigen ontwikkeling in mindfulnessmeditatie en opmerkzaamheid het belangrijkste wat je nodig hebt voor je trainerschap. Dit is dan ook de orientatie van waaruit docenten je begeleiden tijdens opleiding, supervisie en eventuele assessmentgesprekken.

Voor het behalen van het certificaat geldt een aantal voorwaarden die onder andere betrekking hebben op aanwezigheid, deelname aan de opleidingsonderdelen en het uitvoeren van de thuisopdrachten. Deze voorwaarden staan beschreven in de Algemene Voorwaarden bij de opleiding.

Je ontvangt per mail bevestiging van je aanmelding. Per brief volgen dan de verdere praktische informatie, Algemene Voorwaarden en factuur. Na akkoord met de voorwaarden en betaling is je aanmelding definitief.

Door het aanmeldingsformulier in te vullen. Dit formulier verschijnt door hier op ‘Aanmelden‘ te klikken of op de button ‘Aanmelden’ op een van de opleidingspagina’s.